Gelijkheidsneurose

Vroeger deden we steeds hetzelfde maar het resultaat was telkens anders; nu doen we het steeds anders maar het resultaat blijkt telkens gelijk. Deze verzuchting, toegeschreven aan de architect Aldo van Eyck, weerspiegelt de behoefte aan betekenisvolle verschillen, aan diversiteit. Mensen zijn niet gelijk, waarom wijken en voorzieningen dan wel?

In het publieke domein verliest diversiteit het van gelijkheid. Waarom lijken alle Vinex-wijken op elkaar. Waarom steeds dezelfde woningtypes en dezelfde voorzieningen. Het begon vaak met 'hier gaan we het helemaal anders doen' maar eindigde bij dertien in een dozijn.

Waar komt toch die gelijkheidsneurose vandaan. Is het de Nederlandse volksaard: 'doe maar gewoon dan doe je gek genoeg' en 'steek vooral je kop niet boven het maaiveld'! Of zijn het de ingesleten routines en reflexen van 50 jaar naoorlogse planning, met kengetallen voor ruimtegebruik die alle verschillen uitdoven.

Ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat voorzieningen bij uitstek geschikt zijn om het verschil te maken. Eens waren markt, kerk en kroeg de belangrijkste dragers van stedelijke ontwikkeling. Deze voorzieningen creëerde binding binnen de nieuwe leefgemeenschap en onderscheid met andere gemeenschappen. Zo werd Utrecht de domstad en Alkmaar de kaasstad. Markt, kerk en kroeg hebben plaats gemaakt voor nieuwe dragers als onderwijs, sport en cultuur. Laten we er meer uithalen!

Marc van Leent